Tips voor ouders

Als jouw kind een ouder heeft met een persoonlijkheidsstoornis zoals narcisme of psychopathie dan is het van het grootste belang dat jij, de gezonde ouder je kind zo goed mogelijk beschermt en begeleid. Hoe je dat kunt doen, lees je in onderstaande tips.

Eerlijkheid!

Praat eerlijk met je kinderen over de realiteit van hun narcistische ouder: respectvol maar wel zoals het is. ‘Laten we doen alsof er niets aan de hand is’, is niet het spelletje dat je met ze wilt spelen. Draag niet bij aan de verwarring door te doen alsof er niets aan de hand is. Als je kind voelt dat er iets niet klopt, geef je kind dan veiligheid door dat gevoel te bevestigen; ‘Het klopt wat jij ervaart’. Zo leert je kind dat het kan vertrouwen op het eigen gevoel. Een valkuil kan zijn dat je doorschiet in die eerlijkheid, waardoor het kind overbelast raakt. Problemen van volwassenen hebben geen plaats op de schouders van kinderen. Een goede manier om je kind niet te belasten met je eigen zorgen, is om je kind gerust te stellen. Je kunt b.v zeggen: ‘Ja, mama is soms even verdrietig, maar mama lost dat zelf op, ga jij maar lekker spelen’.

Uitleggen

Kinderen kun je leren wat het ongepaste gedrag van de narcistische ouder betekent. Probeer het wel zoveel mogelijk aan te passen aan hun leeftijd. Dit kan lastig zijn, maar jij kent je kinderen en weet wat ze kunnen begrijpen. Houd het simpel. Een voorbeeld nemen uit hun eigen belevingswereld werkt vaak goed. Je kunt bijvoorbeeld een begrip als ‘dominantie’ als volgt uitleggen:‘Weet je nog hoe dat meisje uit jouw klas alleen leuk kan spelen als je precies doet wat zij wil? En dat ze boos wordt als je dat niet doet? Vandaag deed pappa (of mamma) ook zoiets’. Zo leren ze dat volwassenen, net als kinderen, soms aardig doen en soms helemaal niet. Geef géén waarde-oordeel over de persoon; dus niet zeggen: ‘Pappa (of mamma) is slecht’. Onaardig zijn is iets anders dan onaardig doen. Dat verschil geeft inzicht op hun begripsniveau en houdt de loyaliteit van het kind naar de ouder in tact. Het is belangrijk dat kinderen leren wat onaanvaardbaar gedrag is, zodat ze leren dat ze grenzen mogen aangeven.

Rolmodel zijn

Geef het goede voorbeeld. Kinderen doen het gedrag van ouders na, zowel het negatieve als het positieve gedrag. Zelf voordoen hoe je grenzen aangeeft, met behoud van rust, zelfverzekerdheid en vriendelijkheid rijkt heel ver in de opvoeding. De korte boodschap herhalen werkt vaak goed. Discussies kun je het beste vermijden. Zelfcompassie en empathie geeft het kind een basis en ruimte voor zichzelf. Ze hoeven het niet perfect te doen. Laat ze zien hoe ze de boze bui van een ander kunnen waarnemen zonder meegesleept te worden in die boosheid. Toon vertrouwen, onvoorwaardelijkheid, stabiliteit en kracht.

Beheersen van boosheid

Omdat je kind misschien al een ouder heeft die snel boos wordt, is het belangrijk dat jij geen boosheid blijft dragen. Geef ruimte aan je eigen boosheid op een verantwoorde manier. Houd je eigen boze bui kort en laat zien dat boosheid ook weer wegtrekt. Leer om diep adem te halen en weg te lopen als je voelt dat je getriggerd wordt. Uit je woede niet op een schadelijke manier. Zeg ook eens ‘sorry, dat deed ik helemaal niet goed’ tegen je kind als je onredelijk bent geweest. Je kunt leren hoe je je eigen woede en frustraties in het bijzijn van je kind onder controle kunt houden.

Je kind echt zien

Als je tegen je kind kunt zeggen: ‘Ik zie dat je het moeilijk hebt’, geef je je kind het gevoel dat het gezien wordt. Laat maar weten dat je de pijn en worsteling echt ziet. Kijk je kind in de ogen en wees geheel aanwezig bij zijn of haar teleurstellingen. Contact maken en afstemmen met hun hart geeft ze het gevoel van verbinding. Als bezorgde en liefhebbende ouder wil je graag hun zorgen en verdriet wegnemen, maar ook kinderen mogen hun teleurstellingen hebben en ervaren. Je kunt ze het gevoel geven dat ze daarin niet alleen zijn. Dat is helend.

Samen verwerken

Het is erg verdrietig voor een kind om te beseffen dat het een ouder heeft die nooit echt kan zien wat een uniek, waardevol en dierbaar mensje het is. Jij, de niet-narcistische ouder, die maar al te goed weet hoe dit voelt, kan een bron van troost zijn voor je kind.

Erkenning

Kinderen die langere tijd doorbrengen met een narcistische ouder zijn gewend dat hun werkelijkheid, hun gevoel en hun intuïtie voortdurend ongeldig worden verklaard. Laat je kinderen weten dat wat ze ervaren echt is en hun gevoel er mag zijn.

Veiligheid

Kinderen hebben minstens één veilige ouder/verzorger nodig. Naast alles wat ze moeten doormaken met de narcistische ouder zoals: emotionele manipulatie, dubbele moraal, ongeldigheid van hun beleving en gevoel, hebben ze juist behoefte aan een ouder die troost, warmte, flexibiliteit, eerlijkheid en stabiliteit kan bieden.

Liefhebben

Omdat narcistische ouders niet weten hoe liefde te geven of te ontvangen, leren ze hun kind dat ‘liefde’ verkregen wordt na een prestatie of wenselijk gedrag. Zo leren ze hun kind dat liefde, waardering, respect en positieve aandacht moet worden verdiend. Ouders met sterke narcistische trekken zien anderen vaak als leveranciers voor hun eigen behoeften, in plaats van mensen met een intrinsieke waarde. Ze weten niet hoe ze zorgzaam kunnen zijn voor anderen en dat mededogen niet vanuit eigenbelang gegeven wordt. Omdat een narcistische ouder dit niet kan is het belangrijk dat jij je kind leert wat echte en onvoorwaardelijke liefde is.

Zelfzorg

Als het beter gaat met de niet-narcistische ouder, gaat het beter met het kind. Zorg daarom goed voor jezelf! Door te ontspannen, te lezen, te lachen, het onderhouden van hechte vriendschappen, te genieten van het leven en anderen te vergeven, bouw je samen met je kind een mooi leven op met andere mensen dan de narcistische ouder.

Bron: Robin Berman. MD
Vertaling: Natasja Paskas