Jezelf beschermen

Bescherm jezelf

Het is niet altijd mogelijk om de persoon die jou emotioneel mishandelt uit je leven te verwijderen, ook al zou je dat wel het liefste willen. Soms moet je minimaal contact onderhouden wanneer je samen kinderen deelt. Wanneer het jouw ouder betreft, voelt contact geheel verbreken vaak te definitief.

Ik raad het meestal af om contact met een ouder definitief te verbreken. Het eventuele schuldgevoel of de wroeging die zo’n beslissing met zich mee kan brengen, geeft je dan niet de innerlijke rust waarnaar je zo op zoek bent. Als het een werkgever of collega betreft, kun je in veel gevallen niet zomaar stoppen met je baan, maar is de kans dat je overspannen raakt best groot. Het is dan van het grootste belang om jezelf te kunnen beschermen tegen degene die jou emotioneel mishandelt. Het goede nieuws is dat je dit kunt leren. Door je een vrij eenvoudige techniek eigen te maken, kun je leren hoe je emotioneel-ongezonde mensen (innerlijk) op afstand kunt houden. Leer je dat niet, dan kan dat op termijn veel energieverlies veroorzaken. Door chronisch energieverlies (stress) kun je last krijgen van burn out, lichamelijke of mentale klachten. Zelfbescherming is van belang als je wilt dat jouw gezondheid en levensgeluk hier niet verder onder lijden. Meestal is het niet mogelijk om doeltreffend grenzen aan te geven aan emotioneel-ongezonde mensen; grenzen aangeven leidt dan naar conflicten. Conflicten leveren op hun beurt weer stress op.

Welke emotioneel-ongezonde mensen kunnen er bijvoorbeeld in jouw omgeving zijn?

  • Hij/zij die altijd negatief of hulpeloos is
  • De dramakoning(in)
  • Pestkoppen en sadisten
  • Onredelijk veeleisende mensen
  • Mensen met irritante trekken of gewoontes
  • Ongeorganiseerde, onvoorbereide of oppervlakkige mensen
  • Hebberige, egoïstische mensen
  • Mensen die anderen gebruiken
  • Mensen die vaak ruzie en discussie opzoeken
  • Veel te competitieve mensen
  • Ongemotiveerde, luie mensen
  • Mensen die menen overal recht op te hebben
  • Incompetente mensen
  • Mensen die ontrainbaar/on-coachbaar zijn
  • Mensen die teveel (over zichzelf) praten
  • Mensen die te aanhalig of te aanhankelijk zijn
  • Mensen met een te grote contrôlebehoefte
  • Mensen die zich niet aan de afspraak houden of een belofte verbreken

De kern van de emotionele mishandeling zit in het gegeven dat deze persoon met zijn/haar gedrag over jouw grenzen gaat. Dat jouw grens wanneer je die aangeeft, niet gerespecteerd wordt en jij daaronder lijdt.

Wanneer iemand grensoverschrijdend gedrag vertoont en jij jouw grens (herhaaldelijk) ook hebt aangegeven, herken je daarna een patroon dat ongeveer volgens 4 stappen verloopt:

  • Ontkenning: ‘Nee hoor, helemaal niet, hoe kom je daarbij?’
  • Omdraaiing: Ineens ben jij degene die het probleem is: ‘Ja maar jíj doet zelf….’
  • De aanval: Iemand wordt boos/is verontwaardigd: ‘Hoe durf je dat te zeggen/doen!’
  • Slachtofferrol: Zielig doen: ‘Ik doe ook maar mijn best, ik kan er niets aan doen, anderen doen mij dit aan, ik heb altijd klaar gestaan, dat wist ik niet, ik heb het zelf zo zwaar gehad…’

Bovenstaand patroon wijst op vermijding van ‘verantwoordelijkheid nemen’ voor het eigen gedrag en de consequenties van het eigen gedrag. Zo’n gesprek leidt niet tot een oplossing, maar mondt uit in conflict.

 

Strategie

Wanneer ‘grenzen aangeven’ geen zin heeft gehad of een goed gesprek -waarbij jij gehoord en serieus genomen wordt- niet mogelijk is, moet je de regie in handen gaan nemen. Om relatief stress-vrij met emotioneel-ongezonde mensen te kunnen omgaan, is er een strategie die gehanteerd kan worden. Het gaat erom dat je de ander emotioneel op afstand kunt houden. Ik noem deze strategie: de ‘Neutraal Onverschillige Houding’. Met nadruk op houding; je toont je onverschillig tegenover de ander, je bent het niet. Je toont geen sympathie en geen antipathie, maar een gelijkmoedige afstandelijkheid. Door deze houding geef je de ander zo min mogelijk verdere aanleiding om jou pijnlijk te raken. Sommige mensen vinden het heel moeilijk om zich onverschillig naar een ander te tonen. Het gaat tegen hun natuur in; ze willen graag belangstellend, empathisch en integer met anderen omgaan. Vind je het ook moeilijk? Bedenk dan dat niet jíj de emotioneel-ongezonde persoon dit ‘aandoet’, maar dat diegene dit zélf veroorzaakt. De betreffende persoon heeft het jou, met het verstoorde gedrag, onmogelijk gemaakt om een gezonde relatie te kunnen onderhouden met hem/haar. Bedenk ook dat een emotioneel-ongezond persoon echt niet kan omgaan met een integere en empathische benadering. Daar heeft hij/zij helaas de innerlijke draagkracht niet voor; beschouwt jouw empathie, het tonen van emoties en behoefte aan harmonie als een zwakte en zal er (onbewust) misbruik van willen maken.

Dit misbruik is mogelijk omdat mensen die manipuleren een effect op je hebben, c.q. bij je binnenkomen via woorden! Taal zit diep in ons wezen en in onze menselijke cultuur. We staan er meestal niet bij stil hoezeer dit geautomatiseerd is. Begrijpen, spiegelen of afstemmen is nog sterker geautomatiseerd dan lezen. Mensen die manipuleren maken daar ondankbaar misbruik van. Ze weten jou aan zich te binden met de betekenis die woorden voor jou hebben. Een psychopaat bijvoorbeeld kan hele grote woorden gebruiken, woorden met veel betekenis die je niet zomaar tegen iemand zegt. Omdat ze geen betekenis hebben, zegt de psychopaat met het grootste gemak: ‘Ik ben zo dankbaar dat jij in mijn leven bent’ maar ook drie dagen later: ‘Ik hoef je nooit meer te zien’.

Door héél alert te zijn, leer je het af om de ander automatisch te (willen) begrijpen. Je moet vasthouden aan de overtuiging dat je te maken hebt met een psychisch zeer ongezond persoon. Blijf je realiseren dat zo’n persoon niet de draagwijdte begrijpt van wat hij/zij zegt. Dat besef van betekenis is er niet. Het is een papegaai met aangeleerde woorden; ‘Als ik dít zeg… iets liefs of iets pijnlijks dan zie ik een reactie! Net als met belletje trekken krijgt de ongezonde persoon even aandacht of een kortstondige kick. Een psychopaat is daarin extreem en kan zich heel veel permitteren, omdat hij/zij niet begrijpt wat woorden betekenen. Als een situatie pijnlijk is voor jou komt er energie van je af en dat is wat de psychopaat fijn vindt, het is hun energetische voeding. Het is van het grootste belang om die energieroof niet toe te laten.

Je hebt geen enkele andere keuze dan te kiezen voor jouw eigen psychische gezondheid. Je moet het ‘energielek’ gaan dichten. Je hebt de verantwoordelijkheid en het recht om jezelf en jouw kinderen te beschermen. Blijf beleefd, ga niet dreigen, laat je niet uitdagen en laat altijd -wanneer je niet sterk genoeg bent- de eervolle uitweg in het conflict naar de emotioneel-ongezonde persoon. Hulpverleners en politie handelen ook volgens deze regels; het zijn de regels van de straatwetenschap en de vechtersbazen.

Je kunt leren hoe je de ‘Neutraal Onverschillige Houding’ onder de knie krijgt, door middel van specifieke oefeningen. In de praktijk is er alle gelegenheid om hiermee aan de slag te gaan, om zo sterker te worden in het contact met jezelf en anderen.

Lees ook de blog over zelfbescherming door de Grijze Steen-methode

Zet de eerste stap op weg naar zelfbescherming door een afspraak te maken of vraag een e-consult aan.