Je kind beschermen

Als je jonge kinderen deelt met een narcistische (ex) partner dan is het pittig om je te moeten realiseren dat je nog een aanzienlijk aantal jaren met deze persoon te maken zult hebben. Tenminste, als jouw ex-partner in het leven van je kinderen een actieve ouderrol vervult. Deze realisatie kan heel pijnlijk en ontmoedigend zijn. Hoe sneller je dit kunt accepteren, hoe beter het is voor jou en jullie kinderen. 

Je kunt je dan geheel gaan richten op zelfbescherming en het beschermen van je kinderen, zonder energieverlies door het vechten tegen dit feit. Het besef dat kinderen steeds zelfstandiger, steeds minder afhankelijk van hun ouders worden en dat daardoor de invloed van de emotioneel-ongezonde ouder steeds minder zal zijn naarmate ze ouder worden, is een sterke houvast. Creëer voor jezelf een stip aan de horizon waarnaar je toeleeft en weet dat er een einde aan deze fase zal komen.

De allerbelangrijkste realisatie om in gedachte te houden, in het beschermen van je kinderen, is deze: als het beter gaat met de gezonde (niet narcistische) ouder, dan gaat het beter met de kinderen. Daarom is het zo belangrijk om als gezonde ouder in zelfbescherming te investeren.

Er zijn een aantal manieren om je kind te beschermen:

• Blijf zelf rustig, stabiel en betrouwbaar. Spiegel en leef het voorbeeld van emotioneel-gezond gedrag en normaliteit. Dit is heel belangrijk voor een kind, vooral als er een ouder is die grillig en onvoorspelbaar gedrag vertoont.
• Merk je dat je kind het moeilijk heeft, zich zorgen maakt of ‘lastig’ gedrag vertoont, geef het kind (b.v. 15 – 30 minuten) alle ruimte om zijn/haar emoties te uiten. Kinderen willen meestal niet praten over wat ze voelen, maar hebben boze of verdrietige buien. Laat het even ‘overwaaien’ of uitrazen. Wordt de boze bui steeds erger of neemt je kind het schadelijke (mishandelende) gedrag van de narcistische ouder over, dan moet je krachtig ingrijpen door bijvoorbeeld te zeggen: ‘ik hou van jou maar zo gaan we niet met elkaar om!’
• Belast je kinderen niet met jouw eigen zorgen en frustraties. Ze kunnen problemen van volwassenen niet begrijpen, laat staan oplossen.
• Jonge kinderen geloven in eerlijkheid en rechtvaardigheid; dit wordt ze in de regel ook aangeboden (uit goede bedoelingen) in onderwijsprogramma’s en sprookjes. Dat het in hun eigen huiselijke kring anders is, is nauwelijks te begrijpen voor jonge kinderen. Uitleggen dat de wereld gecompliceerd in elkaar zit, is aangewezen wanneer ze ouder en daaraan toe zijn. Tot die tijd is aangebroken, richt je je op troost en geruststelling voor je kind: Jij bent er!
• Laat weten dat jij heel goed voor jezelf kan zorgen, hulp krijgt van lieve mensen en je kind zich geen zorgen over jou hoeft te maken. Jij lost het allemaal zelf op!
• Je hoeft je kind niet persé een ‘goede ideale’ wereld voor te houden, waarin altijd alles weer goed komt. Door uit te leggen dat mensen niet altijd vrienden zijn of blijven, komt begrip over hun eigen situatie thuis, bij (iets oudere) kinderen vanzelf. Dit ervaren ze immers ook in hun eigen leven met vriendjes en vriendinnetjes. Stem af op de belevingswereld van het kind, wanneer je iets wat complex is wilt uitleggen.
• De meeste kinderen denken dat mishandeling ‘slaan’ betekend. Het is belangrijk om inzicht rond mishandeling te geven op het niveau van het kind. Afwijzen, verstoten, chanteren, omkopen, negeren, angst aanjagen, verleiden, isoleren, verbieden om moeder ‘mama’ te noemen of vader ‘papa’ te noemen (aanzetten tot afwijzen van een liefhebbende ouder) is ook beschadigend gedrag van een ouder. Dit bespreken met je kind biedt begrip rondom deze lastige onderwerpen. Je kunt het beste niet direct het gedrag van de narcistische ouder benoemen, maar het schadelijke gedrag in het algemeen benoemen, of iemand anders nemen als voorbeeld. Hoe meer het kind loyaal is aan de narcistische ouder, hoe verder het voorbeeld dat je gebruikt van het kind af moet staan. Je vertelt het wel, maar binnen een andere context.
• Afleiding aanbieden werkt, naast praten en liefdevolle aandacht voor je kind, vaak goed. Ga samen bijvoorbeeld naar de kinderboerderij of pannenkoeken bakken als je kind lijkt te worstelen met vragen of moeilijke gevoelens.
• Een dagboek bijhouden geeft ruimte aan hun ervaringen, ook de fijne dingen benoemen is belangrijk. Het spreekt voor zich dat het dagboek het beste bij de gezonde ouder bewaard kan worden.
• Omgaan met de overgangen van de ene ouder naar de andere is soms moeilijk voor kinderen, ook als er geen ongezonde ouder is. De regels en de sfeer in huis kunnen sterk verschillen bij de ene en de andere ouder. Een kind moet eigenlijk 3 talen leren; de taal van mama, de taal van papa en de eigen taal. Dit is een hele uitdaging voor kinderen en de vaardigheden die ze daarvoor nodig hebben kunnen zwaar zijn om te ontwikkelen. Het is ook een eenzame weg voor een kind, die dit in z’n eentje moet doormaken. Kinderen kunnen soms wat vermoeid of kribbig zijn; niet meteen geacclimatiseerd. Dat is normaal. Je kunt kinderen ondersteunen bij de overgangen door ze wat ruimte te geven; je hoeft niet meteen met je al je liefde en aandacht ‘er bovenop te zitten’.

Hulp voor jou

In de afgelopen jaren heb ik kennis en ervaring verzameld in het omgaan met instanties, zoals de raad voor de kinderbescherming en voogdijinstellingen die vaak betrokken raken bij vechtscheidingen. Ik raad je aan om je te laten adviseren over hoe je het beste met zulke instanties kunt omgaan. Er is, bij instanties over het algemeen, weinig tot geen inzicht aanwezig in (ongediagnostiseerde) persoonlijkheidsstoornissen zoals narcisme en hoe deze stoornissen een probleem kunnen vormen in het ouderschap en bij vechtscheidingen.

Het eerste advies dat ik kan geven; leg een dossier aan wanneer het contact met de narcistische ouder zeer moeizaam verloopt. Zijn er telkens momenten waarop de andere ouder zich niet aan de afspraken houdt? Noteer de feiten. Word je bedreigd? Print alle emails en WhatsApp’jes uit. Mochten er instanties bij betrokken raken, dan heb je bewijsstukken -ook van leerkrachten of andere deskundigen- om jouw belangen te behartigen. Ik kan je, als je dat wilt, een lijst van advocaten opsturen die verstand hebben van vechtscheidings-problematiek.

Probeer alles zwart op wit vast te leggen in de co-ouderschapsregeling. Voor een manipulerende narcist zijn afspraken ervoor om deze telkens te veranderen. Leg alles vast wat voor jou belangrijk is. Leg bijvoorbeeld vast dat er niet continu onderhandeld gaat worden over de afspraken. Je kunt ook vastleggen dat (pogingen tot) onderhandeling niet via de telefoon van de kinderen of anderen verloopt. Of je kunt vastleggen dat de zorgdagen van de andere ouder niet worden overgenomen door de (eventuele) nieuwe partner, enkel door de andere ouder zelf. Deze zaken vallen onder ‘huisregels’, dat je hierover goede en duidelijke afspraken wilt maken is heel normaal. Beter teveel vastleggen dan te weinig. In het geval dat er een instantie aan te pas moet komen heb je deze afspraken als back-up.

Lees ook de blog over zelfbescherming door de Grijze Steen-methode

Ik kan op deze site slechts een kleine hoeveelheid aan adviezen delen. Neem vooral contact op als je meer hulp nodig hebt. Ik wil je graag ondersteunen op deze soms moeizame weg, zodat de kans dat jij of je kind(eren) schade oplopen zo klein mogelijk blijft. Een afspraak maken voor een eerste gesprek is een goede eerste stap.