Borderline

Borderline

Persoonlijkheidsstoornis (BPS) | emotionelemishandeling.nl

Mensen met een borderline persoonlijkheidsstoornis (BPS) hebben extreme wisselingen in hun gevoel, stemming, gedrag, zijn instabiel in het onderhouden van een zelfbeeld en in het onderhouden van relaties. Het wordt ook wel instabiele persoonlijkheidsstoornis of emotieregulatie persoonlijkheidsstoornis genoemd. 

Het ontwikkelt zich vaak tussen je 18e en 25e levensjaar, vooral bij vrouwen. Het is moeilijk te zeggen wie er vatbaar voor is. Er zit een erfelijk component in, dus als het in de familie voorkomt, is de kans dat deze persoonlijkheidsstoornis zich bij jou ontwikkelt groter. Daarnaast wordt vaak gedacht dat een verstoring in de ouder-kind relatie een sterke medebepalende factor is. Doordat er te weinig veiligheid in het contact is ervaren door het kind, zou er er al in de vroegste jeugd een verlatingsangst of een hechtingsstoornis ontstaan en zo mensen kwetsbaar maken voor BPS.

Je zou kunnen zeggen dat ‘jezelf emotioneel kunnen reguleren’ bij iemand met borderline nog in een te onvolwassen stadium voor de leeftijd verkeert.

Onvoorspelbaar

Het gedrag is onvoorspelbaar en per definitie functioneren mensen met borderline persoonlijkheidsstoornis onder hun niveau. Zij kunnen zichzelf beschadigen, zoals snijden in zichzelf maar dit hoeft niet altijd het geval te zijn. Soms vragen zij op deze manier hulp van anderen, uiten zij hun onvermogen of proberen zij zichzelf ongevoelig te maken voor overweldigende of pijnlijke emoties. Het kan ook manipulatief aangewend worden om de omgeving schrik aan te jagen en zo aandacht te krijgen. Aangezien mensen met een borderline persoonlijkheidsstoornis zich enerzijds afhankelijk voelen en zich soms tegelijkertijd vijandig gedragen, verlopen hun relaties vaak moeilijk. Soms storten zij zich in kortdurende intieme relaties, gaan vreemd en stellen overdreven vertrouwen in iemand die zij nauwelijks kennen. Soms weten ze niet goed hun eigen seksuele voorkeur te benoemen. Obsessies met betrekking tot bijvoorbeeld liefdespartners of spullen die ze graag willen hebben, komen regelmatig voor.

Leegte

Van binnen voelen mensen met een BPS zich vaak leeg. Zij kunnen moeilijk een antwoord geven op de vraag: ‘Wie ben ik? Zij voelen dan letterlijk dat hun identiteit vervloeit met die van iemand anders. Iemand anders wordt (veel te enthousiast) als liefdevol en beschermend ervaren of juist helemaal als vijandig en bedreigend. Zij wisselen daarom nogal eens van vertrouwenspersoon. Zij beleven mensen in goed of slecht, wel zwart-wit denken of splitting genoemd. Er kunnen perioden van achterdocht zijn evenals droomachtige toestanden die dissociaties worden genoemd. In zulke perioden is er wel bewustzijn van wat er gebeurt, maar men maakt toch geen deel van de wereld uit. Juist tijdens zulke momenten is men geneigd om zichzelf te beschadigen, ook kan men daarmee beginnen om zo’n dissociatie uit te lokken. Alles is er dan op gericht om er even niet te zijn, even niets te hoeven voelen. Anderen denken dan misschien dat iemand op het punt staat zelfmoord te plegen, maar dat is voor betrokkene iets heel anders. Overigens kunnen er van tijd tot tijd wel overwegingen in die richting aanwezig zijn. Zorgvuldigheid is dus altijd geboden.

De leegte voelen van binnen? | emotionelemishandeling.nl

Wanneer iemand impulsief en onberekenbaar is kan er meer aan de hand zijn. Mensen met BPS laten je soms maar de helft van hun leven zien. De andere helft krijg je pas te zien als het te laat is en de relatie voorbij. Dat zij zich chronisch leeg voelen bijvoorbeeld, zullen ze niet gauw vertellen. Dat zij kortgeleden iemand helemaal in vertrouwen hebben genomen en daarna weer als een baksteen hebben laten vallen, ook niet. Opmerkelijk is echter dat, wanneer je er direct naar vraagt, je wel een eerlijk antwoord krijgt. Mensen met BPS zijn vaak niet zo goed in liegen; ze kunnen echter wel zeer vijandig reageren wanneer je ze om een eerlijk antwoord vraagt. Hoewel zij trouw en eerlijkheid dus hoog in het vaandel hebben, kunnen zij meestal niet naar die standaard leven. Vaak vinden zij zichzelf niks waard, stom en lelijk, al spreken ze dit niet altijd hardop uit. Ze kunnen ook ineens en kortstondig vol zelfvertrouwen zijn, omdat ze een paar nieuwe hippe schoenen hebben gekocht. Met het aanschaffen van de ‘juiste’ spullen hopen ze aandacht en acceptatie van anderen te krijgen of innerlijke leegte op te vullen.

Soms blijft iemand weg zonder bericht te geven. Het kan zijn dat je je ongerust maakt en achteraf krijg je het vervelende gevoel dat het ook op een of andere manier de bedoeling was. Je kunt je dan gemanipuleerd voelen. Pas op met dat te zeggen want iemand met een BPS kan zich daardoor enorm beledigd en afgewezen voelen. En dat is een belangrijk kenmerk: ze voelen zich enorm gekrenkt door kritiek en er is veel angst voor afwijzing en verlating.

Crisis

Het is vaak crisis bij mensen met een borderline persoonlijkheidsstoornis. De stemming wisselt tussen somber, leeg, ruziezoekend en prikkelbaar. Er kunnen korte perioden zijn waar de greep op de werkelijkheid verloren gaat. Ze ervaren een lange tijd een gevoel van leegte van binnen, weten niet goed wat ze willen met hun leven, twijfelen over hun seksuele geaardheid of weten niet of ze hun vrienden wel echt willen en kunnen vertrouwen. Dan kan het zijn dat je met iemand te maken hebt met een borderline persoonlijkheidsstoornis. Wanneer ze drugs of alcohol gebruiken, extreem veel geld uitgeven, veel te veel eten, zomaar met mensen naar bed gaan en dingen doen waardoor ze in gevaar komen, kan dat ook een aanwijzing zijn. Ouders, kinderen en partners zijn vaak de uitputting nabij door slapeloze nachten, het alsmaar redden van situaties en de negatieve sfeer in huis.

Borderline persoonlijkheidsstoornis | emotionelemishandeling.nl

Het lastige is, is dat deze problematiek bij pubers en adolescenten vaak voorkomt – binnen een fase ‘hoort’ – en ook weer over gaat naarmate ze ouder worden. Daarom kan het voor ouders moeilijk zijn om te bepalen of dit ‘bij de leeftijd hoort’ of dat er meer aan de hand is. Wanneer het bij een fase hoorde, zal het gedrag zo rond het 20e jaar veel rustiger zijn. Duurt het voort dan is het aan te raden actie te ondernemen. Een diagnostisch persoonlijkheidsonderzoek door een daartoe bevoegde professional kan uitsluitsel geven. Een diagnose kan handvatten geven in waar het qua opvoeden ophoudt en de stoornis begint. Wat ouders in gedachte kunnen houden, is dat extreem gedrag nooit gezond en vol te houden is. Er is hulp nodig. Voor degene die het vertoont en voor de omgeving. Borderliners hebben erg veel last van zichzelf, maar hun gedrag kan ook zeer beschadigend zijn voor de omgeving. Wanneer iemand met een BPS in grote mate afhankelijk van je is, je diegene helpt waar je kan en je daarna weer hard afwijst, doet dat pijn. Het voelt onrechtvaardig. De omgeving van iemand met BPS wordt vaak verbaal mishandeld. Iemand met BPS reageert, uit onvermogen om met emoties om te gaan, zijn/haar frustraties af op anderen.

Verantwoordelijkheid

Het is aan te raden om – zoveel als mogelijk – de verantwoordelijkheid voor het eigen gedrag terug te geven aan iemand met BPS. Inclusief de negatieve consequenties van het gedrag. Alleen zo leert iemand de noodzaak van het aanleren van ander gedrag. BPS is goed te reguleren met o.a. V.E.R.S. training. Dat staat voor Vaardigheidsstraining Emotie Regulatie Stoornis. Psycho-educatie en het leren hanteren van een signaleringsplan geeft iemand met BPS handvatten om ermee om te gaan. Daarnaast is soms ondersteuning met medicatie noodzakelijk.

Belangrijk voor iemand met een borderline persoonlijkheidsstoornis is eerlijkheid. Hij of zij kan tamelijk ver gaan in het op de proef stellen van die eerlijkheid. Uitlatingen zoals: ‘Als je dit niet voor mij over hebt, wat stelt onze vriendschap dan nog voor?’ zijn zeer gebruikelijk. Het is daarom zaak geen beloften te doen die je niet kunt nakomen. Kritiek en kleine teleurstellingen kunnen een grote afwijzing betekenen. Wanneer je iemand vrij laat en alleen je mening geeft wanneer je daarom gevraagd wordt, kun je proberen ellende te voorkomen. Toch zal het vroeg of laat een keer misgaan, want dat is juist een kenmerk van borderline persoonlijkheidsstoornis: het gaat mis in vertrouwelijke of intieme relaties. Langdurige contacten kunnen ze moeilijk vasthouden want door alle wisselende stemmingen en manipulaties zijn liefdespartners het snel zat. Door die extreme verlatingsangst wordt dus juist bereikt waar ze zo bang voor zijn.

Heftige verwijten, je nooit meer willen zien, weglopen, zichzelf of jou de schuld geven waardoor je machteloos bent om iets goed te maken… dat is wat je te wachten kan staan in de omgang met iemand met BPS. Jezelf blijven, je niet laten verleiden tot boosheid of weglopen, vraagt veel incasseringsvermogen en geduld van de omgeving. Vaak is dat na jaren van opvangen, redderen en diep ademhalen niet meer op te brengen, omdat dit tot zware uitputting heeft geleid.

Hulp bij de behandeling van borderline

Er zijn speciale groepsbehandelingen voor mensen met een borderline persoonlijkheidsstoornis. Vooral de patiënten die uit gebroken gezinnen komen met veel geweld en onbetrouwbaarheid, kunnen in interactie met andere groepsleden en ervaren therapeuten ervaringen opdoen die hen leert dat het ook anders kan. Zo’n behandeling duurt soms wel een jaar en kan daarna met ondersteuning in deeltijdbehandeling voortgezet worden. Bij bijna alle GGZ-instanties kun je terecht voor hulp bij BPS.

Andere effectieve behandelingen bij borderline zijn Dialectische Gedragstherapie en Acceptance and Commitment therapie

Soms zijn er symptomen die lijken op BPS maar is er sprake van psychotrauma-symptomen. Je kunt emotioneel zeer instabiel raken door een schokkende gebeurtenis of (vroegkinderlijke) chronische traumatisering. Je zit in een emotionele rollercoaster, krijgt geen vaste grond onder je voeten, bent schrikkerig, gevoelig voor (eet)verslavingen, voelt je opgejaagd, uitgeput, depressief en voelt je niet in staat een stabiele omgang met anderen te hebben. Dan kun je Post Traumatische Stress Stoornis (PTSS) of Complexe Post Traumatische Stress Stoornis (C-PTSS) ontwikkeld hebben. Belangrijk is om goed na te gaan wat er zich heeft afgespeeld in het verleden, bijvoorbeeld misbruik, alvorens er een diagnose gesteld wordt. Dan pas kan de juiste therapie gekozen worden. Het komt regelmatig voor dat iemand in plaats van gerichte trauma-verwerkingstherapie, cognitieve gedragstherapie krijgt aangeboden. Dit heeft vaak een weinig en kortstondig effect, dat voor teleurstelling en vertraging in het herstelproces zorgt. Goede en gerichte hulp is soms even zoeken maar ook voor jou beschikbaar.

De therapie die gegeven wordt in deze praktijk is voor mensen met Borderline Persoonlijkheidsstoornis, familieleden en partners van mensen met BPS. Mensen met PTSS en C-PTSS kunnen ook terecht in deze praktijk.

Vraag een e-consult aan of maak een afspraak om de eerste stap te zetten naar hulp voor jezelf.