Herstel van het natuurlijke gevoel.

Wanneer je op zoek gaat naar een gezonde relatie met je emotionele zelf, is de eerste stap de acceptatie van het feit dat je menselijk gevoel vaak tegenstrijdig is. Dit is een existentieel feit des levens.

Uitersten

Je gevoel beweegt vaak tussen tegengestelde polariteiten van emoties. Het is normaal dat gevoelens onvoorspelbaar veranderen langs een spectrum van verschillende emotionele uitersten.

Het is menselijk en gezond om verschuivingen van emoties te hebben tussen uitersten als: gelukkig en verdrietig, enthousiast en depressief, liefdevol en boos, vertrouwen en wantrouwen, moedig en bang en vergevingsgezind en verwijtend. Helaas wordt in onze cultuur alleen een “positief” uiterste van emoties goedgekeurd of toegestaan. Hierdoor zijn we geneigd een “negatieve” uiterste te vermijden.

Dit levert minstens twee verschillende pijnlijke aandoeningen op als resultaat. Ten eerste veroorzaakt het beschadiging en uitputting als je dwangmatig probeert een ​​ongewenst gevoel te vermijden. Eigenlijk kom je er steeds meer in vast te zitten, net als de archetypische clown die verwoede pogingen doet om zich te bevrijden van een stuk plakband, hem steeds meer immobiliseert en verstrikt doet raken. Ten tweede leidt onderdrukking van een ‘negatief’ uiterste van het emotionele spectrum vaak tot onderdrukking van het gehele spectrum. Zo raak je emotioneel afgestorven.

De diversiteit en gezondheid van emotionele levendigheid wordt weggegooid met het badwater van onaanvaardbare gevoelens. Het niet willen ervaren of vermijding van de fundamentele variatie van de menselijke emoties leidt tot veel onnodige pijn en leegte. Want: zonder werk is er geen geen spel, zonder honger is er geen verzadiging,  zonder angst is er geen moed,  zonder tranen is er geen vreugde en zonder boosheid is er geen echte liefde. De vele mensen die (onbewust) dwangmatig alleen ‘positieve’ gevoelens willen voelen, bevinden zich meestal op een emotioneel levenloze middenweg – vervlakt, verdoofd, en afgescheiden in een emotieloos ‘niemandsland’. Bovendien, wanneer je probeert ‘aan-een-goed-gevoel’ vast te houden, voor langer dan natuurlijk is, word je vaak als onnatuurlijk, krampachtig en onecht ervaren door je omgeving. In plaats daarvan mag je leren om je vrijwillig over te geven aan de normale menselijke emoties.

Emotionele flexibiliteit

Gevoelens komen altijd als eb en vloed. Deze doorvoelen voor wat ze zijn, zal uiteindelijk ontwikkelen in een groeiend vermogen om jezelf te vernieuwen. Dit geeft de vrijheid van emotionele flexibiliteit. De onderdrukking van de ‘negatieve’ uitersten van emotie veroorzaakt veel onnodige pijn, alsook het verlies van vele essentiële aspecten van je gevoelsleven. Het veelvuldig voorkomen van eenzaamheid, vervreemding en verslavende afleiding dat het moderne westen teistert, is een gevolg van jezelf afwijzen, negeren en straffen voor het hebben van normale menselijke ‘negatieve’ gevoelens. Nergens, niet in het diepste van jezelf of in aanwezigheid van je beste vrienden, is het toegestaan om je eigen normale emotionele toestanden te onderzoeken en te voelen. Boosheid, depressie, jaloezie, verdriet, angst en wantrouwen zijn allemaal een normaal onderdeel van het leven. Net als brood, bloemen en straten, maar ze worden alom tegenwoordig gemeden en gezien als schandelijke menselijke ervaringen.

Dit is tragisch want deze emoties zijn enorm belangrijke en gezonde functies in een volledig geïntegreerde psyche. Eén aspect waar dit het meest waar is, is in het deel van gezonde zelfbescherming. Want zonder toegang tot je onprettige gevoelens ben je verstoken van het meest fundamentele deel van je vermogen om te bemerken wanneer er iets oneerlijk, beledigend of nalatig is in je omgeving. Als je je verdriet niet kunt voelen, weet je vaak niet wanneer je onterecht wordt uitgesloten. Wanneer je geen normale boze of angstige reacties kunt herkennen tijdens een ervaring met mishandeling, ben je vaak in gevaar omdat je het zonder protest ondergaat. Wanneer je je schaamt omdat jouw ‘niet-perfecte’ menselijkheid wordt gezien door de ander, ben je het contact met je eigen menselijkheid kwijt.

Emotionele verhongering

Waarschijnlijk is nog nooit eerder de mensheid zo vervreemd geraakt van zoveel normale gevoelens als nu in de eenentwintigste eeuw. Nooit eerder zijn zoveel mensen zo emotioneel afgestorven en verhongerd. De ziekte van emotionele vermagering is een epidemie. Deze effecten op de gezondheid worden vaak, met een populair woord, aangeduid als stress. Net als emoties wordt spanning vaak behandeld als ongewenst afval dat moet worden verwijderd.

Totdat je alle emoties onvoorwaardelijk geaccepteerd (en acceptatie impliceert niet een goedkeuring om emoties onverantwoordelijk op anderen af te reageren), kan er geen compleetheid zijn, geen echt gevoel van welzijn bestaan en kan er geen solide gevoel van eigenwaarde zijn. 

Het is vrij gemakkelijk om jezelf okay te vinden als er gevoelens van liefde, geluk of rust aanwezig zijn. Diepere psychische gezondheid wordt alleen ervaren wanneer je een houding van zelfliefde en zelfrespect kan handhaven in tijden die gepaard gaan met de emotionele pijn die onvermijdelijk bij het leven hoort. Het leven zit vol met risico’s van verlies, eenzaamheid, oncontroleerbare oneerlijkheid en toevallige ongelukken. Jouw menselijke gevoelens zijn net als het weer: vaak onvoorspelbaar en veranderlijk. Geen enkel ‘positief’ gevoel kan worden vol gehouden als een permanente ervaring, ongeacht wat je wordt voorgehouden binnen allerlei therapievormen.

Jezelf liefhebben

Zo teleurstellend als dit kan zijn, hoe graag je het zou willen ontkennen, hoezeer het een oorzaak van frustratie is in het leven voor ieder van ons en hoezeer onze opvoeding ons voorgehouden heeft dat we keuzes en controle hebben over onze gevoelens, ze zijn nog steeds per definitie onderdeel van onze menselijke natuur. Het komen en gaan van gevoelens ligt grotendeels buiten onze wil. In deze geest wordt de mate van emotionele heelheid en psychische integratie van jezelf vaak bepaald door de mate waarin je jezelf en anderen kan liefhebben en respecteren. Binnen het hele spectrum van ervaarbare emoties. Zowel de positieve alsook de negatieve emoties en alles ertussen in.

Gelijkmoedigheid met jezelf en echte intimiteit met anderen kunnen ervaren, hangt af van de mogelijkheid om er met liefde voor jezelf en anderen te zijn, met alle gevoelens die er zijn. Wie er alleen maar voor zichzelf of een ander kan zijn tijdens de ‘goede’ tijden, toont geen stabiliteit en inspireert tot weinig vertrouwen. Zij zijn slechts ‘mooiweer vrienden’ voor zichzelf en anderen.

Bron: ‘The Tao of Fully Feeling’ by Pete Walker.
Vertaling: Natasja Paskas